de vijf bomentuinen van landgoed Schovenhorst
De vijf bomentuinen van Landgoed Schovenhorst
Sinds 1848 liet stichter Mr. J. H. Schober, van heinde en ver zaden komen om te onderzoeken of ze op de heide bij Putten konden groeien. Hij had zich voorgenomen van de woeste grond een bron van welvaart te maken, niet alleen met landbouw, maar ook met bosbouw. In binnen- en buitenland baarde zijn experiment opzien. Zijn schoonzoon, dr. J. Th. Oudemans en zijn opvolgers, hebben zijn werk voortgezet.
1848 – Kleine Pinetum
Via een smal paadje dat door de oude bomen kronkelt kom je in het Kleine Pinetum. Hier begon mr. Schober in 1848 zijn proeftuin en boomkwekerij. Een aantal bomen dat toen is aangeplant, is in die 170 jaar meer dan 40 meter hoog gegroeid. De tuin is besloten en biedt interessante doorkijkjes op de verschillende exotische boomsoorten die op deze plek verzameld zijn. Een Japanse ceder (Cryptomeria japonica) met spechtenflat, nu bewoond door boomklevers. Een kromgegroeide Kransspar (Sciadopytis verticillata) waarvoor je door de knieën moet en de Mammoetboom (Sequoiadendron giganteum) die zo hoog is dat je bijna achterover slaat.
1865 – Grote Pinetum
Het Grote Pinetum werd ingericht omdat er geen plek meer was in het Kleine Pinetum. In 2004 is de proeftuin omgetoverd in ‘De Verborgen Tuin’. Deze verborgen tuin heeft een eigen sfeer. De met mos begroeide paden dempen je voetstappen: de stilte is er bijna oorverdovend.
Het ontwerp van Bureau Alle Hosper uit Haarlem, is erop gericht de serene rust van deze tuin te versterken. Langs een ‘groene wand’ en via een houten vlonder wandel je de verstilde tuin binnen. In 2004 werd de tuin geopend in besloten kring, ter nagedachtenis aan mevrouw J.M.H. Willinge Gratama – Oudemans. Mevrouw Oudemans, Joos, was de laatste familiebeheerder van het Landgoed tot zij in 1992 stierf.
1929 – Josinapark
Aan de overkant van de Gardenseweg ligt het Josinapark. Het park werd in 1929 beplant. Onlangs is dit park geheel opgeknapt en in oude glorie hersteld met een mooie bloemenweide en Douglas Folly. Oorspronkelijk waren hier een kalverweide en een boomgaard. In 1906 zijn ze omgevormd tot een park. De naam Josinapark verwijst naar de echtgenote van de stichter van het landgoed, mevrouw Josina Schober-Willink (1815-1901). Het park is aangelegd door entomoloog dr. J.Th. Oudemans. Hij was niet alleen de tweede beheerder van landgoed Schovenhorst maar richtte ook samen met Jac. P. Thijsse Natuurmonumenten op en was de eerste voorzitter ervan.
Aan de rand van het park is een collectie dwergconiferen. Deze bomen zijn in 1929 door de bekende boomkenner en -kweker P. den Ouden sr. uit Boskoop geschonken aan Schovenhorst. Een deel van de collectie kwam uit Schotland, van de grootste verzamelaar van dwergconiferen Murray Hornibrook. Een ander deel van zijn collectie werd ondergebracht in het westen van Frankrijk, maar ging in de Tweede Wereldoorlog verloren.
1936 – Arboretum
In deze wat ruimer opgezette bomentuin loop je over zachte graspaden tussen groene ‘continenten’ door. De naald- en loofbomen zijn gegroepeerd in clusters bomen die uit eenzelfde land of streek komen, gebaseerd op de plantengeografische indeling van Angler en Prantl. De bomen zijn afkomstig uit de gematigde zone van het noordelijk halfrond tussen Noord-Afrika en Midden- Finland. Het klimaat in deze zone komt overeen met het Nederlandse, anders konden ze hier niet groeien. Gevoel voor schoonheid wordt hier sinds 1938 gecombineerd met wetenschappelijke teeltproeven
1965 – Drie Continentenbos
In het Drie Continentenbos groeien coniferen uit Azië, Noord Amerika en Europa. Het is een afwisselend bos, dat is aangelegd om te bezien hoe de verschillende boomsoorten zich in bosverband ontwikkelen. Het heeft dan ook veel meer het karakter van een ‘gewoon’ bos dan van een bomentuin, al zijn er veel meer verschillende naaldboomsoorten te vinden dan in de rest van het bos.
Eigenlijk is het op dit moment een vier Continentenbos, er is een opstandje geplant van Araucaria araucana, een boomsoort uit Chili, Zuid Amerika, in Nederland bekend als apenboom of slangenboom, maar de Engelse naam zegt meer: Monkey puzzle (hoe komt de aap naar boven in deze stekelige boom). Maar voorlopig houden we het nog gewoon op het Drie Continentenbos.